مهدی اخوان ثالث

تخلص اخوان ثالث، «امید» بود. او جزو شاعرانی به شمار می‌رود که دوره کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ را تجربه کرد و در جریان کودتا به زندان افتاد. این تجربه، تاثیر زیادی بر اندیشه و جهان‌بینی امید گذاشت، همچنین اخوان ثالث در زندگی شخصی خود تجربه‌های رنج‌آوری از فقر داشت و هرگز در دوره حیات خود رنگ رفاه را ندید. این عوامل در کنار شرایط سیاسی-اجتماعی دوره او، از اخوان شاعری ناامید و بدبین ساخت؛ اما او تخلص «امید» را برای خود انتخاب کرد تا از این راه ذهن مخاطب شعر خود را به‌سمت ناامیدی موجود در شعرش رهنمون کند. امید در مقدمه کتاب «از این اوستا» درباره تخلص خود گفته است:

گویند که «امید و چه نومید!»/ من مرثیه‌گوی وطن مرده خویشم

مجموعه شعرها

• ارغنون، مجموعه شعرهای کلاسیک اخوان ثالث، ۱۳۳۰
• زمستان، سرآغاز تحول اخوان ثالث در شعر نو، ۱۳۳۵
• آخر شاهنامه، مجموعه شعر اخوان ثالث، ۱۳۳۸
• از این اوستا، مجموعه شعر اخوان ثالث، ۱۳۴۴
• منظومه (شکار)، ۱۳۴۵
• پاییز در زندان، خاطرات شاعر از زندان، ۱۳۴۸
• عاشقانه و کبود، گزیده اشعار، ۱۳۴۸
• بهترین امید، ۱۳۴۸
• در حیاط کوچک پاییز در زندان، ۱۳۵۵
• زندگی می‌گوید: اما باز باید زیست، زندان‌نامه شاهر، ۱۳۵۷
• دوزخ اما سرد، ۱۳۵۷
• ترا‌ ای کهن بوم و بر دوست دارم، ۱۳۶۸
• اینک بهاری دیگر، ۱۳۶۸

برگزیده اشعار

• برگزیده اشعار اخوان، ۱۳۴۹
• قاصدک، ۱۳۶۸
• گزیده اشعار، ۱۳۶۹

شعر «زمستان» از اخوان ثالث:

زمستان
سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت
سرها در گریبان است
کسی سر بر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را
نگه جز پیش پا را دید، نتواند
که ره تاریک و لغزان است
وگر دست محبت سوی کس یازی
به اکراه آورد دست از بغل بیرون
که سرما سخت سوزان است
نفس، کز گرمگاه سینه می آید برون، ابری شود تاریک
چو دیوار ایستد در پیش چشمانت
نفس کاین است، پس دیگر چه داری چشم؟
ز چشم دوستان دور یا نزدیک
مسیحای جوانمرد من! ای ترسای پیر پیرهن چرکین
هوا بس ناجوانمردانه سرد است … آی …
دمت گرم و سرت خوش باد
سلامم را تو پاسخ گوی، در بگشای
منم من، میهمان هر شبت، لولی وش مغموم
منم من، سنگ تیپا خورده ی رنجور
منم، دشنام پست آفرینش، نغمه ی ناجور
نه از رومم، نه از زنگم، همان بیرنگ بیرنگم
بیا بگشای در، بگشای، دلتنگم
حریفا! میزبانا! میهمان سال و ماهت پشت در چون موج می لرزد
تگرگی نیست، مرگی نیست
صدایی گر شنیدی، صحبت سرما و دندان است
من امشب آمدستم وام بگزارم
حسابت را کنار جام بگذارم
چه می گویی که بیگه شد، سحر شد، بامداد آمد!
فریبت می دهد، بر آسمان این سرخی بعد از سحرگه نیست
حریفا! گوش سرما برده است این، یادگار سیلی سرد زمستان است
و قندیل سپهر تنگ میدان، مرده یا زنده
به تابوت ستبر ظلمت نه توی مرگ اندوه، پنهان است
حریفا! رو چراغ باده را بفروز، شب با روز یکسان است
سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت
هوا دلگیر، درها بسته، سرها در گریبان، دستها پنهان
نفسها ابر، دلها خسته و غمگین
درختان اسکلتهای بلور آجین
زمین دلمرده، سقف آسمان کوتاه
غبار آلوده مهر و ماه
زمستان است.

برای مشاهده کامل این مقاله روی لینک ویکی پدیا کلیک کنید :